✅ Quy định kết nối hệ thống điện mặt trời với SCADA EVN năm 2025: Doanh nghiệp cần lưu ý gì?

Việc phát triển năng lượng mặt trời tại Việt Nam đang bước sang giai đoạn mới với những yêu cầu kỹ thuật khắt khe hơn, nhằm đảm bảo hiệu quả, an toàn và quản lý đồng bộ toàn hệ thống. Một trong những yêu cầu quan trọng trong năm 2025 là việc kết nối hệ thống điện mặt trời với SCADA EVN – điều bắt buộc đối với các dự án quy mô lớn hoặc đấu nối cấp điện áp trung thế trở lên.

Vậy quy định kết nối SCADA EVN mới nhất năm 2025 cụ thể ra sao? Chủ đầu tư cần chuẩn bị gì để tuân thủ đúng quy định và tránh các rủi ro kỹ thuật – pháp lý?

🔍 SCADA là gì? Vì sao phải kết nối với SCADA?

SCADA (Supervisory Control and Data Acquisition) là hệ thống giám sát và thu thập dữ liệu trong ngành điện. Nó giúp các đơn vị điều độ có thể theo dõi, vận hành và điều khiển từ xa hệ thống năng lượng – đảm bảo an toàn và hiệu quả vận hành lưới điện.

Khi hệ thống điện mặt trời có quy mô lớn (>1MWp) hoặc đấu nối tại cấp điện áp từ 22kV trở lên, thì việc kết nối với SCADA EVN là bắt buộc để đảm bảo:

• Truyền dữ liệu theo thời gian thực về trung tâm điều độ

• Đảm bảo sự đồng bộ và ổn định của lưới điện

• Hạn chế nguy cơ mất cân bằng tải, ngắt lưới hoặc quá tải hệ thống

✅ Quy định mới năm 2025 từ EVN: Những điểm cần lưu ý

1. Đối tượng bắt buộc kết nối SCADA

Theo hướng dẫn của Tập đoàn Điện lực Việt Nam (EVN), các hệ thống sau bắt buộc kết nối SCADA:

• Có công suất lắp đặt từ 1MWp trở lên

• Hoặc đấu nối tại cấp điện áp từ trung thế trở lên (≥22kV)

Tức là các dự án điện mặt trời quy mô trang trại, nhà máy, hoặc cụm công nghiệp – đặc biệt khi đấu nối vào lưới phân phối trung thế của EVN.

2. Yêu cầu về kết nối và truyền dữ liệu

Hệ thống SCADA phải có khả năng:

• Kết nối và truyền dữ liệu thời gian thực đến trung tâm điều độ của đơn vị điện lực quản lý

• Dữ liệu phải liên tục, chính xác, đồng bộ

• Phải hoạt động ổn định trong mọi điều kiện (24/24)

Điều này đòi hỏi phần cứng – phần mềm phải có chất lượng cao, được thiết kế phù hợp với tiêu chuẩn ngành điện.

3. Yêu cầu về bảo mật và an toàn thông tin

SCADA là “bộ não” của hệ thống điện, vì vậy an toàn thông tin là yếu tố sống còn.

Các tiêu chuẩn kỹ thuật được áp dụng gồm:

• Modbus RTU/TCP

• IEC60870-5-101/104

• IEC61850

Những giao thức này đảm bảo hệ thống có khả năng bảo mật, mã hóa dữ liệu, chống lại các rủi ro tấn công mạng hoặc sai lệch dữ liệu.

4. Chức năng giám sát – điều khiển – báo cáo

Một hệ thống SCADA chuẩn cần đáp ứng:

• Hiển thị trực quan thông số theo thời gian thực

• Cảnh báo tức thì khi có lỗi hoặc bất thường

• Cho phép điều khiển từ xa các thiết bị

• Có khả năng xuất báo cáo – nhật ký vận hành – dữ liệu kỹ thuật

• Tích hợp tính năng Zero Export (nếu có yêu cầu từ EVN)

5. Khả năng mở rộng – tích hợp trong tương lai

EVN khuyến nghị các đơn vị thiết kế SCADA cần:

• Cho phép mở rộng dễ dàng (thêm thiết bị, inverter, cảm biến…)

• Hỗ trợ đa dạng giao thức truyền thông, giúp tương thích với thiết bị đa hãng

• Dễ tích hợp với các hệ thống quản lý năng lượng EMS, BMS hoặc IoT

Việc này giúp chủ đầu tư không cần “đập đi xây lại” nếu mở rộng quy mô dự án.

6. Thiết bị – phần mềm SCADA cần những gì?

Một hệ thống SCADA hoàn chỉnh thường bao gồm:

• Thiết bị đo lường: cảm biến dòng điện, điện áp, nhiệt độ…

• Thiết bị điều khiển trung tâm: PLC/RTU, bộ gateway truyền thông

• Mạng truyền thông: cáp quang, Ethernet, 4G/5G (tuỳ vùng)

• Máy chủ trung tâm: lưu trữ dữ liệu và vận hành phần mềm

• Phần mềm SCADA: giúp giám sát, điều khiển, báo cáo dữ liệu

• Tủ SCADA: bảo vệ và tích hợp các thiết bị điều khiển – truyền thông

7. Không gian lắp đặt SCADA

So với hệ thống DAS (thu thập dữ liệu phân tán), SCADA cần:

• Không gian lớn hơn, thường lắp đặt tại trạm biến áp, nhà điều hành trung tâm

• Yêu cầu nguồn điện ổn định, có chống sét lan truyền, điều hòa nhiệt độ…

Đây là yếu tố mà các chủ đầu tư cần tính toán sớm trong giai đoạn thiết kế.

📜 Căn cứ pháp lý: Thông tư 39/2015/TT-BCT

Thông tư 39/2015/TT-BCT của Bộ Công Thương quy định rõ về:

• Yêu cầu kỹ thuật trong đấu nối hệ thống điện phân phối

• Trách nhiệm của đơn vị đầu tư, vận hành, đấu nối

• Điều kiện kỹ thuật đối với các nguồn điện phân tán như điện mặt trời

Dù là văn bản cũ, nhưng vẫn đang là cơ sở pháp lý chính cho việc đấu nối điện mặt trời vào lưới EVN. Các quy định SCADA hiện hành được EVN cụ thể hóa từ thông tư này.

🎯 Lợi ích khi đầu tư hệ thống SCADA đúng chuẩn

Việc đầu tư SCADA không chỉ để tuân thủ quy định, mà còn mang lại nhiều lợi ích thực tiễn:

• Giảm thời gian và chi phí vận hành, bảo trì

• Phát hiện sự cố sớm, nâng cao tuổi thọ thiết bị

• Đáp ứng yêu cầu từ EVN để đấu nối thuận lợi

• Tối ưu hóa sản lượng điện phát – giảm tổn thất

• Tăng uy tín với các đối tác, khách hàng B2B

📌 Kết luận

Năm 2025, quy định kết nối hệ thống điện mặt trời với SCADA EVN sẽ trở thành tiêu chuẩn bắt buộc đối với các dự án lớn. Chủ đầu tư cần chủ động cập nhật quy định, lựa chọn nhà thầu có kinh nghiệm triển khai SCADA theo tiêu chuẩn EVN, đồng thời đảm bảo tính ổn định, mở rộng và bảo mật trong dài hạn.

Đừng để việc thiếu chuẩn SCADA khiến dự án của bạn bị từ chối đấu nối hoặc trì hoãn vận hành!